آریتمی قلبی: انواع، علائم، علل و درمان

آریتمی قلبی یا اختلال ریتم قلبی به هر نوع نامگذاری می‌شود که نوع یا نحوه‌ی ضربان قلبی از حالت طبیعی خارج شود. قلب افراد سالم به صورت منظم و بهینه کار می‌کند، اما در صورتی که این ریتم متعادل تغییر کند یا با مشکلاتی مواجه شود، آریتمی رخ می‌دهد.

انواع آریتمی قلب :

1. تاه نبض (Bradycardia): ضربان قلب کمتر از حد طبیعی می‌باشد.

2. تاش نبض (Tachycardia): ضربان قلب بیشتر از حد طبیعی است.

3. فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation): این مشکل به معنی ناهنجاری در ریتم دهلیزها است.

4. فیبریلاسیون بطنی (Ventricular Fibrillation): نوع جدی‌تری از آریتمی است که می‌تواند به عارضه‌ی حاد و حتی مرگبار منجر شود.

علایم آریتمی قلبی ممکن است شامل آنچه که احساس می‌شود و یا علایم قابل اندازه‌گیری مانند ضربان قلب نامنظم، ضربان قلب سریع، سرگیجه، خستگی زیاد، دل درد و ضعف عمومی باشد.

در این مقاله میخواهیم در مورد آریتمی قلبی توضیح دهیم با ما همراه باشید.

رزرو نوبت رایگان مشاوره از کلینیک قلب و عروق سپید

علائم آریتمی قلبی چیست؟

علائم آریتمی قلبی می‌توانند متنوع باشند و بسته به نوع و شدت آریتمی، متفاوت باشند. برخی از علائم رایج آریتمی قلبی عبارتند از:
ضربان قلب نامنظم یا غیرطبیعی: ضربان قلب نامنظم ممکن است به صورت فاصله‌های زمانی نامنظم یا با فرکانس غیرطبیعی اتفاق بیفتد.

• تاه نبض (Bradycardia): ضربان قلب کمتر از حد طبیعی باشد که ممکن است منجر به خستگی، سرگیجه، گیجی، یا حتی از دست دادن هوش شود.
• تاش نبض (Tachycardia): ضربان قلب بیشتر از حد طبیعی باشد که می‌تواند باعث احساس تپش قلب، اضطراب، خفگی، سرفه، دل درد و اغماء شود.
• درد یا فشار در قفسه سینه: این ممکن است به عنوان ناشی از خود آریتمی یا ناشی از عوارض دیگر مرتبط با آریتمی احساس شود.
• سرگیجه یا سرخوردگی: ناهنجاری در ریتم قلب ممکن است باعث کاهش جریان خون به مغز شود که منجر به سرگیجه یا سرخوردگی شود.
• افزایش خستگی: آریتمی قلبی ممکن است باعث کاهش عملکرد قلب و به تبع آن افزایش خستگی و ضعف عمومی شود.
• پالپیتیشن‌ها: احساس ناخوشایندی یا تپش در قلب که به صورت حسی احساس می‌شود و معمولاً ناشی از آریتمی قلبی است.
• خفگی یا نفس‌کشیدن سخت: افراد ممکن است احساس نفس کشیدن سخت یا خفگی کنند به دلیل کاهش جریان خون به بافت‌های حیاتی به خصوص در آریتمی‌های شدید.

این تنها چند مثال از علائمی هستند که ممکن است در بیماران مبتلا به آریتمی قلبی دیده شوند. در هر صورت، تشخیص دقیق و درمان زودهنگام این بیماری‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است.

علائم آریتمی قلبی در زنان و مردان چیست؟

علائم آریتمی قلبی در زنان و مردان ممکن است متفاوت باشند ولی بسیاری از علائم اصلی برای هر دو جنس مشترک هستند. اما در برخی موارد، علائم می‌توانند در زنان و مردان تفاوت داشته باشند. به طور کلی، بعضی از علائمی که ممکن است در زنان بیشتر دیده شود عبارتند از:
1. درد یا فشار در قفسه سینه: زنان ممکن است علائم بیشتری از درد یا فشار در قفسه سینه تجربه کنند که ممکن است به صورت درد قفسه سینه یا فشار و فشار قلبی تفسیر شوند.

2. خستگی و ضعف: زنان ممکن است به راحتی‌تر از مردان احساس خستگی و ضعف عمومی کنند که ممکن است به علت کاهش جریان خون به اعضا و بافت‌ها باشد.

3. تپش قلب (پالپیتیشن): احساس تپش قلب ممکن است در زنان بیشتر از مردان باشد و در برخی موارد ممکن است به عنوان یکی از علائم آریتمی قلبی در زنان شناخته شود.

در مقابل، برخی از علائم که ممکن است در مردان بیشتر دیده شوند عبارتند از:

1. درد قفسه سینه: در مردان، درد قفسه سینه ممکن است به عنوان یکی از علائم اختلالات قلبی، به خصوص در زمان تلاش فیزیکی، دیده شود.

2. دل‌تنگی: ممکن است مردان به دلتنگی و اضطراب بیشتری از زنان دچار شوند.

اضطراب و استرس ممکن است در مردان بیشتر به عنوان علامتی از آریتمی قلبی دیده شود.

همچنین باید توجه داشت که علائم می‌توانند بسته به نوع و شدت آریتمی، سن فرد، و عوامل دیگر متفاوت باشند. در هر صورت، در صورت تجربه هرگونه علامت یا علائم ناشی از آریتمی قلبی، مراجعه به پزشک بسیار اهمیت دارد تا تشخیص دقیق و درمان مناسب ارائه شود.

علائم آریتمی قلبی در کودکان

علائم آریتمی قلبی در کودکان ممکن است متفاوت با علائم در بزرگسالان باشند. برخی از علائم رایج آریتمی قلبی در کودکان عبارتند از:

1. تپش قلب نامنظم: اگر کودک شما احساس می‌کند که قلبش به نامنظمی ضربان می‌زند یا احساس می‌شود که قلبش به سرعت می‌زند، ممکن است آریتمی داشته باشد.

2. خستگی یا ضعف عمومی: کودکان ممکن است به راحتی‌تر از بزرگسالان احساس خستگی و ضعف عمومی کنند که ممکن است به علت کاهش جریان خون به اعضا و بافت‌ها باشد.

3. سرفه یا سختی در نفس کشیدن: آریتمی قلبی ممکن است با سرفه یا سختی در نفس کشیدن همراه باشد.

4. افزایش خستگی در هنگام فعالیت: اگر کودک شما به طور ناگهانی بیشتر از همیشه خسته می‌شود یا دچار تنگی نفس می‌شود، ممکن است آریتمی داشته باشد.

5. سرگیجه یا سرخوردگی: کودکان ممکن است به سرگیجه یا سرخوردگی دچار شوند که ممکن است ناشی از کاهش جریان خون به مغز باشد.

6. اختلالات تغذیه: برخی کودکان ممکن است اختلالات در تغذیه داشته باشند که می‌تواند ناشی از کاهش عملکرد قلبی در آریتمی باشد.

همچنین باید توجه داشت که علائم ممکن است بسته به نوع و شدت آریتمی متفاوت باشند و در برخی موارد، آریتمی قلبی در کودکان بدون هیچگونه علامت قابل توجهی ظاهر شود. در هر صورت، در صورت تجربه هرگونه علامت یا علائم مشکوک، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا ارزیابی دقیق و درمان مناسب ارائه شود.

آیا آریتمی و ضخیم شدن دیواره قلب به هم مرتبط هستند؟

آریتمی و ضخیم شدن دیواره‌های قلب در برخی موارد ممکن است با یکدیگر مرتبط باشند، اما این دو مسئله به طور مستقیم از علل یا عواقب یکدیگر نیستند.
به عبارت دیگر، آریتمی و ضخیم شدن دیواره‌های قلب می‌توانند به طور مستقل از یکدیگر رخ دهند ولی در برخی موارد، یکی از آنها ممکن است تأثیر مستقیم بر روی دیگری داشته باشد یا هر دو به یک عامل مشترک برگردند.

آریتمی به تغییرات در ریتم ضربان قلب اطلاق دارد، که می‌تواند از ناهنجاری‌های ضربان خیلی آهسته (تاه نبض) تا ناهنجاری‌های ضربان بسیار سریع (تاش نبض) متغیر باشد.
ضخامت دیواره‌های قلب نیز می‌تواند نشان‌دهندهٔ یک فرآیند فیزیولوژیک یا غیرفیزیولوژیک در بدن باشد. به عنوان مثال، ضخامت دیواره قلب معمولاً در پاسخ به استرسهای طولانی مدت یا بیماری‌های قلبی مانند فشار خون بالا افزایش می‌یابد.

در برخی موارد، ضخامت دیواره‌های قلبی (که به عنوان هیپرتروفی قلبی شناخته می‌شود) ممکن است با عواملی همچون بیماری عروق کرونری، فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی مرتبط باشد. این مشکلات می‌توانند باعث ایجاد آریتمی‌های قلبی شوند یا آریتمی‌های قلبی را تشدید کنند.

با این حال، برخی از آریتمی‌ها می‌توانند به طور مستقل از ضخامت دیواره‌های قلبی رخ دهند و برعکس، برخی از موارد هیپرتروفی قلبی ممکن است بدون هیچگونه علائم آریتمی قلبی به طور خودمختار پیش بروند.

علل آریتمی قلبی

آریتمی قلبی می‌تواند به دلایل مختلفی برگردد، از جمله:

• اختلالات در سیستم برقی قلب: این اختلالات ممکن است به دلیل نواقص ژنتیک یا بیماری‌هایی مانند بیماری‌های عروق کرونری، بیماری‌های متابولیک (مانند دیابت) یا عوامل دیگر رخ دهند که توانایی سیستم برقی قلب برای ایجاد و انتقال ایمپالس‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• اختلالات ساختاری قلبی: ضخامت دیواره‌های قلبی (هیپرتروفی قلبی)، تغییرات در اندازه و شکل دیواره‌های قلبی (مانند دیلاتاسیون قلبی) یا وجود بیماری‌های مانند بیماری‌های قلبی مادرزادی می‌توانند به علت آریتمی قلبی شوند.
• بیماری‌های غیرقلبی: برخی بیماری‌هایی مانند بیماری‌های تیروئید، بیماری‌های ریه، عفونت‌های حاد یا مزمن، وضعیت‌های التهابی، مصرف مواد مخدر یا الکل، و استفاده از برخی داروها می‌توانند باعث آریتمی قلبی شوند.
• عوامل زندگی و محیطی: مصرف سیگار، مصرف افزایشی مواد محرک مانند قهوه یا انرژی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
• عوامل روانی و استرس: استرس مزمن، اضطراب، و عوامل روانی می‌توانند بر سیستم عصبی و سیستم قلبی-عروقی تأثیرگذار باشند و باعث بروز آریتمی قلبی شوند.
• عوامل ژنتیکی: برخی از نواقص ژنتیکی می‌توانند باعث ایجاد آریتمی‌های قلبی شوند، مانند سندرم QT بطولانی، سندرم بروگاده، و فیبریلاسیون دهلیزی خانوادگی.
• عوامل محیطی و تغییرات در شیوه زندگی: تغییرات در شیوه زندگی مانند نداشتن فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی ناسالم، مصرف زیاد الکل یا مواد مخدر، و نقض قوانین بهداشتی می‌توانند عوامل مشوق برای بروز آریتمی قلبی باشند.

همچنین باید توجه داشت که برخی از آریتمی‌ها ممکن است بدون علت مشخصی رخ دهند، که به آنها آریتمی قلبی بی‌علتی یا ایدیوپاتیک می‌گویند. در هر صورت، تشخیص دقیق علت آریتمی قلبی و درمان آن می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی فرد داشته باشد.

راه های تشخیص آریتمی قلبی

تشخیص آریتمی معمولاً از طریق ارزیابی علائم بالینی و انجام آزمایش‌های خاص قلبی با تجویز بهترین دکتر متخصص یا فوق تخصص قلب صورت می‌گیرد. مراحل تشخیص آریتمی به شرح زیر است:

1. شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینه فیزیکی، به دنبال نشانه‌هایی مانند تپش قلب، سرگیجه، غش کردن و سایر علائم مرتبط با آریتمی می‌گردد.
2. الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG): این آزمون یکی از مهم‌ترین و اولیه‌ترین ابزارهای تشخیص آریتمی است که با استفاده از الکترودهای متصل به بدن بیمار، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. ECG می‌تواند نوع و شدت آریتمی را نشان دهد.
3. مانیتورینگ هولتر: در این روش، بیمار یک دستگاه کوچک پرتابل را برای 24 تا 48 ساعت یا بیشتر به بدن خود متصل می‌کند تا فعالیت الکتریکی قلب به طور پیوسته ثبت شود. این روش برای تشخیص آریتمی‌های نامنظم که به طور متناوب رخ می‌دهند مفید است.
4. مانیتورینگ رویداد (Event Monitor): این دستگاه شبیه به مانیتور هولتر است اما برای مدت زمان طولانی‌تری (چند هفته تا چند ماه) استفاده می‌شود. بیمار زمانی که احساس علائم آریتمی دارد، دکمه‌ای را فشار می‌دهد تا فعالیت الکتریکی قلب در آن زمان خاص ثبت شود.
5. تست استرس (تست ورزش): این آزمون شامل ثبت ECG در حین انجام فعالیت بدنی است تا آریتمی‌هایی که در هنگام فعالیت بدنی ظاهر می‌شوند، شناسایی شوند.
6. اکوکاردیوگرافی (Echocardiogram): این آزمون از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده می‌کند و می‌تواند مشکلات ساختاری قلب را که ممکن است منجر به آریتمی شوند، شناسایی کند.
7. تست الکتروفیزیولوژی (EPS): در این آزمون تهاجمی، الکترودهایی از طریق رگ‌ها به قلب هدایت می‌شوند تا فعالیت الکتریکی قلب به دقت بررسی شود. EPS می‌تواند مکان و علت آریتمی را دقیقاً مشخص کند و به پزشکان کمک کند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کنند.

این ابزارها و روش‌های تشخیصی، به پزشکان متخصص یا فوق تخصص قلب و عروق کمک می‌کنند تا نوع آریتمی، شدت آن و بهترین روش درمانی را برای هر بیمار به‌طور دقیق تعیین کنند.

درمان های آریتمی

درمان آریتمی قلبی بستگی به نوع و شدت آریتمی، وضعیت سلامت کلی، علت آریتمی، و وضعیت فرد دارد. برخی از درمان‌های معمول آریتمی قلبی عبارتند از:

1. داروها:
مصرف داروهای ضد آریتمی ممکن است برای کنترل و مدیریت آریتمی‌ها استفاده شود. انتخاب دارو و دوز آن بستگی به نوع آریتمی، وضعیت فیزیکی و پزشکی فرد، و تحمل شخصی دارو دارد.

2. تغییرات در شیوه زندگی:
شامل اصلاح رژیم غذایی، کاهش مصرف مواد محرک مانند قهوه یا الکل، توقف سیگار، و انجام فعالیت‌های ورزشی منظم می‌شود. این تغییرات می‌توانند به کنترل آریتمی‌ها کمک کنند.

3. پیس‌میکر یا دستگاه‌های تنظیم ضربان قلب:
استفاده از پیس‌میکر یا دستگاه‌های تنظیم ضربان قلب (ICD) در مواردی که آریتمی به تعویق بیفتد یا باعث عوارض جدی مثل سکته قلبی شود، ممکن است لازم باشد.

4. جراحی:
در برخی موارد، جراحی ممکن است برای اصلاح یا حذف مناطقی از قلب که مسئول بروز آریتمی هستند، مورد نیاز باشد.

5. کاتتریزاسیون:
این روش جراحی تشکیل دهنده از ارسال یک کاتتر به قلب است که برای تعمیر بخش‌های ضربان ساز قلب به کار می‌رود. این فرآیند می‌تواند آریتمی‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را درمان کند.

6. درمان‌های الکتروفیزیولوژیک:
این شامل فرآیندهایی مانند آبلاتیون ریوی، که هدف آنها حذف یا تغییر بخش‌هایی از قلب که مسئول آریتمی هستند، است.

همچنین، برخی از فناوری‌های نوین مانند روش‌های تنظیم ضربان قلب بر اساس فعالیت‌های خود بهبود یافته‌اند که ممکن است برای مدیریت برخی آریتمی‌ها مفید باشند. با این حال، درمان متناسب با نوع و شدت آریتمی و وضعیت فرد توسط یک پزشک قلب و عروق متخصص تعیین می‌شود.

آنچه در این مقاله خواندیم:

در نتیجه، آریتمی قلبی یک اختلال رایج است که می‌تواند به عوامل مختلفی برگردد، از جمله اختلالات در سیستم برقی قلب، عوامل ساختاری یا سلامت عمومی، عوامل محیطی و روانی، و عوامل ژنتیکی. درمان آریتمی قلبی ممکن است شامل استفاده از داروها، تغییرات در شیوه زندگی، استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی تنظیم ضربان قلب، جراحی یا فرآیندهای الکتروفیزیولوژیک باشد. مهمترین گام برای مدیریت آریتمی قلبی، تشخیص دقیق علت آن و انتخاب روش درمانی مناسب توسط بهترین دکتر فوق تخصص قلب و عروق است.
دکتر فوق تخصص قلب و عروق ممکن است برای شما اکو قلبی و مشاوره و یا روش های تشخیصی دیگری را توصیه کند.

شماره تماس مشاوره رایگان :
۰۹۱۲۰۱۶۵۷۰۳
۰۲۱۸۸۰۷۰۴۴۶
۰۲۱۸۸۰۹۰۵۸۳
۰۲۱۸۸۵۹۶۳۲۵