نارسایی قلب چیست؟ علائم، تشخیص و درمان نارسایی قلبی

نارسایی قلبی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن قلب قادر به پمپاژ خون کافی برای تأمین نیازهای بدن نیست. این وضعیت می‌تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود و ممکن است هر یک از بطن‌های قلب (چپ یا راست) یا هر دو را درگیر کند. در ادامه به نحوه ایجاد نارسایی قلبی و تفاوت بین نارسایی بطن چپ و بطن راست پرداخته می‌شود:

نحوه ایجاد نارسایی قلبی:

این مشکل میتواند دلایل مختلفی ایجاد شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. بیماری عروق کرونر قلب:
   • تنگی یا انسداد عروق کرونر می‌تواند به کاهش جریان خون به عضله قلب و در نتیجه کاهش عملکرد پمپاژ قلب منجر شود.
2. فشار خون بالا:
   • فشار خون بالا می‌تواند باعث افزایش بار بر قلب شود و در طولانی‌مدت منجر به تضعیف عضله قلب گردد.
3. بیماری‌های دریچه قلب:
   • مشکلاتی مانند تنگی یا نارسایی دریچه‌های قلب می‌تواند باعث ناکارآمدی قلب در پمپاژ خون شود.
4. کاردیومیوپاتی:
   • بیماری‌های عضله قلب می‌تواند به ضعف یا ضخیم شدن عضله قلب منجر شود و عملکرد قلب را مختل کند.
5. آریتمی‌ها:
   • ضربان‌های نامنظم قلب می‌تواند کارایی قلب را در پمپاژ خون کاهش دهد.
6. عفونت‌های قلبی:
   • عفونت‌هایی مانند اندوکاردیت می‌توانند به بافت قلب آسیب بزنند و عملکرد آن را کاهش دهند.

نارسایی بطن چپ:

نارسایی بطن چپ به وضعیتی اطلاق می‌شود که بطن چپ قلب نمی‌تواند به طور مؤثر خون را به بدن پمپاژ کند. این نوع نارسایی قلبی شایع‌تر است و می‌تواند به دو صورت سیستولیک و دیاستولیک بروز کند:

1. نارسایی سیستولیک بطن چپ:
   • در این حالت، عضله بطن چپ ضعیف شده و نمی‌تواند به طور کامل منقبض شود و خون را به اندازه کافی به بدن پمپاژ کند.
2. نارسایی دیاستولیک بطن چپ:
   • در این حالت، عضله بطن چپ سفت و ضخیم شده و نمی‌تواند به طور کامل استراحت کند و خون کافی را به خود جذب کند.

علائم نارسایی بطن چپ شامل تنگی نفس، خستگی، و تورم پاها می‌باشد.

نارسایی بطن راست:

نارسایی بطن راست به وضعیتی اطلاق می‌شود که بطن راست قلب نمی‌تواند به طور مؤثر خون را به ریه‌ها پمپاژ کند. این نوع نارسایی اغلب به دلیل نارسایی بطن چپ ایجاد می‌شود (نارسایی قلبی مزمن) اما می‌تواند به تنهایی نیز رخ دهد.

1. علائم نارسایی بطن راست:
   • تورم پاها و مچ پاها (ادم محیطی)
   • تورم شکم (آسیت)
   • بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی)
   • خستگی و ضعف

نارسایی قلبی دو طرفه (بطن چپ و راست):

در برخی موارد، نارسایی قلبی می‌تواند هر دو بطن چپ و راست را درگیر کند. این وضعیت معمولاً نشان‌دهنده مرحله پیشرفته‌تر نارسایی قلبی است و نیاز به مدیریت و درمان دقیق‌تری دارد.

تشخیص دقیق نوع نارسایی قلبی و تعیین بطن‌های درگیر نیاز به ارزیابی پزشکی دارد و شامل آزمایش‌هایی مانند اکوکاردیوگرافی، الکتروکاردیوگرام (EKG)، و آزمایش‌های خون می‌شود.

عوامل خطر برای نارسایی قلبی

عوامل خطر نارسایی قلبی شامل موارد متعددی است که می‌توانند به تدریج یا به طور ناگهانی منجر به ضعف قلب و ناتوانی آن در پمپاژ خون کافی برای تامین نیازهای بدن شوند. برخی از این عوامل خطر قابل کنترل هستند، در حالی که برخی دیگر غیرقابل کنترل می‌باشند. در زیر به مهم‌ترین عوامل خطر نارسایی قلبی اشاره می‌شود:

ایجاد کننده خطر قابل کنترل:

1. فشار خون بالا (هیپرتانسیون):
   • فشار خون بالا باعث افزایش بار بر قلب می‌شود و در طولانی‌مدت می‌تواند به ضعف عضله قلب منجر شود.
2. بیماری عروق کرونر:
   • بیماری عروق کرونر که منجر به انسداد یا تنگی عروق خون‌رسانی کننده به قلب می‌شود، می‌تواند به کاهش جریان خون به عضله قلب و آسیب آن منجر شود.
3. دیابت:
   • دیابت باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و نارسایی قلبی می‌شود.
4. چاقی:
   • اضافه وزن و چاقی باعث افزایش بار بر قلب و افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا، دیابت و بیماری عروق کرونر می‌شود.
5. سیگار کشیدن:
   • سیگار کشیدن باعث آسیب به عروق خونی و افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.
6. رژیم غذایی نامناسب:
   • مصرف زیاد نمک، چربی‌های اشباع و کلسترول می‌تواند به افزایش فشار خون و بیماری عروق کرونر منجر شود.
7. عدم فعالیت بدنی:
   • زندگی بی‌تحرک می‌تواند به چاقی، فشار خون بالا و دیابت کمک کند که همگی عوامل خطر نارسایی قلبی هستند.
8. استفاده از الکل و مواد مخدر:
   • مصرف زیاد الکل و استفاده از مواد مخدر می‌تواند به آسیب عضله قلب و افزایش خطر نارسایی قلبی منجر شود.

عامل های خطر غیرقابل کنترل:

1. سن:
   • خطر نارسایی قلبی با افزایش سن افزایش می‌یابد. افراد مسن‌تر در معرض خطر بیشتری هستند.
2. جنسیت:
   • مردان در سنین پایین‌تر بیشتر در معرض خطر نارسایی قلبی هستند، اما پس از یائسگی، خطر برای زنان نیز افزایش می‌یابد.
3. سابقه خانوادگی:
   • داشتن سابقه خانوادگی نارسایی قلبی یا دیگر بیماری‌های قلبی عروقی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
4. نژاد و قومیت:
   • برخی از نژادها و قومیت‌ها، مانند آفریقایی-آمریکایی‌ها، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نارسایی قلبی هستند.

دلایل بیماری‌زای دیگر:

1. بیماری‌های دریچه قلب:
   • مشکلاتی مانند تنگی یا نارسایی دریچه‌های قلب می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود.
2. بیماری‌های عضله قلب (کاردیومیوپاتی):
   • کاردیومیوپاتی‌ها می‌توانند به ضعف یا ضخیم شدن عضله قلب منجر شوند.
3. آریتمی‌ها:
   • ضربان‌های نامنظم قلب می‌تواند کارایی قلب را در پمپاژ خون کاهش دهد.
4. عفونت‌های قلبی:
   • عفونت‌هایی مانند اندوکاردیت می‌توانند به بافت قلب آسیب بزنند.
5. بیماری‌های ریه:
   • بیماری‌های مزمن ریوی مانند COPD می‌توانند به نارسایی قلبی بطن راست منجر شوند.

تشخیص نارسایی قلب چگونه است؟

تشخیص نارسایی قلبی یک فرآیند چند مرحله‌ای است که شامل ارزیابی تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، و انجام آزمایش‌های مختلف می‌باشد. در اینجا به مراحل اصلی و ابزارهای مورد استفاده برای تشخیص نارسایی قلبی اشاره می‌شود:

1. ارزیابی تاریخچه پزشکی:

پزشک در ابتدا تاریخچه کامل پزشکی بیمار را بررسی می‌کند که شامل:

• علائم و نشانه‌های فعلی (مانند تنگی نفس، خستگی، تورم پاها)
• سابقه بیماری‌های قلبی عروقی در خانواده
• وجود عوامل خطر مانند فشار خون بالا، دیابت، مصرف سیگار و چاقی
• سابقه مصرف داروها و هرگونه جراحی قلبی

2. معاینه فیزیکی:

پزشک معاینه فیزیکی جامعی انجام می‌دهد که شامل:

• بررسی ضربان قلب و فشار خون
• گوش دادن به صداهای قلبی با استفاده از استتوسکوپ (برای شنیدن صداهای غیرطبیعی مانند سوفل)
• بررسی برای وجود تورم (ادم) در پاها، مچ پاها و شکم
• بررسی وریدهای گردنی برای اتساع ورید ژوگولار

3. آزمایش‌های تشخیصی:

آزمایش‌های خون:

• BNP یا NT-proBNP: سطح بالای این پپتیدها نشان‌دهنده نارسایی قلبی است.
• آزمایش‌های کلیه، کبد و تیروئید: برای بررسی عملکرد سایر اعضای بدن

الکتروکاردیوگرام (EKG یا ECG):

• بررسی ضربان و ریتم قلب برای شناسایی آریتمی‌ها و شواهدی از آسیب قلبی

اکوکاردیوگرافی:

• استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قلب و بررسی اندازه و عملکرد بطن‌ها، دریچه‌ها و جریان خون. این آزمون اطلاعات دقیقی درباره کسر تخلیه (Ejection Fraction) که میزان پمپاژ خون توسط بطن چپ را نشان می‌دهد، ارائه می‌دهد.

عکس‌برداری از قفسه سینه (X-ray):

• بررسی اندازه و شکل قلب و وجود مایعات در ریه‌ها

تست‌های استرس قلبی:

• تست استرس ورزشی: بررسی واکنش قلب به فعالیت بدنی
• تست استرس دارویی: استفاده از داروهایی که باعث تحریک قلب می‌شوند برای بیمارانی که نمی‌توانند ورزش کنند

MRI قلب:

• تصاویر دقیق‌تری از ساختار و عملکرد قلب فراهم می‌کند و به ویژه برای ارزیابی بافت‌های قلب مفید است.

کاتتریزاسیون قلبی (آنژیوگرافی):

• بررسی عروق کرونر برای شناسایی تنگی یا انسداد و اندازه‌گیری فشار در قلب و عروق اصلی

اسکن‌های هسته‌ای:

• مانند SPECT یا PET برای بررسی جریان خون و عملکرد قلب

4. آزمایش‌های دیگر:

• تست‌های عملکرد ریوی: برای بررسی تاثیر نارسایی قلبی بر ریه‌ها
• مانیتورینگ هولتر: ضبط ریتم قلب برای 24 تا 48 ساعت برای شناسایی آریتمی‌ها

درمان نارسایی قلب چیست؟

درمان نارسایی قلبی شامل مجموعه‌ای از رویکردهای پزشکی، تغییرات سبک زندگی و در برخی موارد مداخلات جراحی است. هدف از درمان نارسایی قلبی بهبود علائم، کاهش پیشرفت بیماری، افزایش کیفیت زندگی و طول عمر بیمار است. در ادامه به تفصیل به روش‌های مختلف درمان نارسایی قلبی پرداخته می‌شود:

1. دارودرمانی:

داروهای مختلفی برای مدیریت نارسایی قلبی استفاده می‌شوند که هر کدام نقش خاصی در بهبود عملکرد قلب و کاهش علائم دارند:

• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors):
  • این داروها باعث اتساع عروق خونی شده و بار قلب را کاهش می‌دهند. مثال‌ها شامل لیزینوپریل، انالاپریل و کاپتوپریل.
• مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs):
  • برای بیمارانی که نمی‌توانند ACE inhibitors را تحمل کنند، مانند لوزارتان و والسارتان.
• بتا بلوکرها (Beta-blockers):
  • این داروها ضربان قلب را کاهش داده و باعث کاهش بار قلب می‌شوند. مثال‌ها شامل متوپرولول، کارودیلول و بیسوپرولول.
• دیورتیک‌ها (مدرها):
  • این داروها به کاهش تورم و تجمع مایعات کمک می‌کنند. مثال‌ها شامل فوروسماید، بومتانید و اسپیرونولاکتون.
• آنتاگونیست‌های آلدوسترون:
  • مانند اسپیرونولاکتون و اپلرنون که می‌توانند به کاهش تجمع مایعات و کاهش فشار خون کمک کنند.
• داروهای اینوتروپیک:
  • مانند دیگوکسین که باعث افزایش قدرت انقباض قلب می‌شود و در برخی موارد شدید نارسایی قلبی استفاده می‌شود.
• مهارکننده‌های SGLT2:
  • مانند داپاگلیفلوزین و امپاگلیفلوزین که برای مدیریت نارسایی قلبی در بیماران دیابتی و غیر دیابتی استفاده می‌شود.

2. تغییرات سبک زندگی:

تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به کاهش علائم نارسایی قلبی و جلوگیری از بدتر شدن بیماری کمک کند:

• رژیم غذایی سالم:
  • کاهش مصرف نمک برای جلوگیری از تجمع مایعات
  • مصرف غذاهای کم‌چرب و سرشار از فیبر
  • محدود کردن مصرف الکل
• فعالیت بدنی:
  • ورزش منظم با شدت متوسط، با مشورت پزشک
• مدیریت وزن:
  • حفظ وزن سالم برای کاهش بار قلب
• ترک سیگار:
  • سیگار کشیدن می‌تواند به شدت به قلب آسیب برساند
• مدیریت استرس:
  • استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن و یوگا

3. دستگاه‌های پزشکی:

در موارد پیشرفته‌تر نارسایی قلبی، ممکن است از دستگاه‌های پزشکی استفاده شود:

• دستگاه دفیبریلاتور کاشتنی (ICD):
  • برای پیشگیری از آریتمی‌های خطرناک
• دستگاه‌های کمک پمپاژ قلب (VAD):
  • برای کمک به پمپاژ خون در موارد شدید نارسایی قلبی
• کارگذارنده‌های ریتم قلب (CRT):
  • برای هماهنگ کردن انقباضات بطن‌های قلب و بهبود عملکرد آن

4. مداخلات جراحی:

در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی باشد:

• جراحی بای‌پس عروق کرونر:
  • برای بهبود جریان خون به قلب
• ترمیم یا تعویض دریچه‌های قلب:
  • در صورت وجود مشکلات دریچه‌ای
• پیوند قلب:
  • در موارد نارسایی قلبی شدید که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد

5. مدیریت همزمان بیماری‌های دیگر:

بیماران با نارسایی قلبی ممکن است بیماری‌های همراه دیگری نیز داشته باشند که نیاز به مدیریت دارند:

• دیابت:
  • کنترل قند خون
• فشار خون بالا:
  • کنترل فشار خون
• بیماری‌های کلیوی:
  • مدیریت و کنترل عملکرد کلیه

6. مراقبت‌های پیوسته و نظارت پزشکی:

• ویزیت‌های منظم پزشکی:
  • برای پایش و تنظیم درمان‌ها
• آموزش بیمار:
  • بیماران و خانواده‌هایشان باید در مورد بیماری و روش‌های مدیریت آن آگاه باشند

نتیجه‌گیری:

درمان نارسایی قلبی یک فرآیند چند جانبه است که شامل دارودرمانی، تغییرات سبک زندگی، استفاده از دستگاه‌های پزشکی و در برخی موارد مداخلات جراحی است. همکاری نزدیک بین بیمار و تیم پزشکی برای ایجاد یک برنامه درمانی جامع و مؤثر ضروری است.

کلینیک فوق تخصصی قلب و عروق سپید برای مشاوره ، تشخیص بیماری های قلبی و عروقی با افتخار حضور بهترین متخصصان و پزشکان قلب و عروق در کنار شماست.

شماره تماس مشاوره رایگان :
۰۹۱۲۰۱۶۵۷۰۳
۰۲۱۸۸۰۷۰۴۴۶
۰۲۱۸۸۰۹۰۵۸۳
۰۲۱۸۸۵۹۶۳۲۵